Televisiepiraterij neemt serieuze vormen aan: verslag van miniconferentie
Op donderdag 26 september organiseerde NLconnect in samenwerking met VodafoneZiggo een miniconferentie over televisiepiraterij. Ondanks successen in de bestrijding wordt deze vorm van fraude en cybercrime steeds professioneler en omvangrijker, zo bleek tijdens het event. Een verslag.
Een goed gevulde zaal in COMM - het voormalige museum voor communicatie, tegenwoordig onderdeel van Beeld en Geluid - kreeg in een middagprogramma een mooi overzicht van de omvang van het probleem en inzicht in effectieve oplossingen richting aanpakken van illegale aanbieders.
Moving target
NLconnect-directeur Mathieu Andriessen trapte de middag af. NLconnect faciliteert een werkgroep 'televisie-piraterij', waarin verschillende partijen informatie over illegale aanbiedingen uitwisselen. De werkgroep liet eerder al van zich horen en ook de bijeenkomst van vandaag komt voort uit deze samenwerking. Volgens Andriessen is TV piraterij een 'moving target': bestrijding levert zeker successen op, maar illegale aanbieders zoeken en vinden telkens nieuwe manieren om zonder toestemming van rechthebbenden televisiebeelden in de huiskamer te krijgen.
Aanpak via illegale aanbieders en tussenpersonen
Paul Johnson van Markmonitor, marktleider op het gebied van online merkbescherming, stond vervolgens stil bij de uiteenlopende vormen die TV-piraterij anno 2019 aanneemt. Illegale diensten bieden toegang tot sportkanalen, alle soorten (premium)TV kanalen, VoD-catalogi en illegale kopieën van de nieuwste films en series.
Na cardsharing, cyberlockers, torrents en Kodi is de aandacht inmiddels verschoven naar IPTV via settopboxen, dedicated live streaming, sociale media als Facebook Live en apps voor mobiel en smart TV. Illegale aanbieders opereren soms op kleine schaal, maar soms gaat het ook over miljoenen gebruikers. Televisiepiraterij is big business.
De bestrijding richt zich op internationaal niveau inmiddels naast de illegale aanbieders ook op alle tussenpersonen: hostingproviders, sociale media, appstores en registrars krijgen NTD-verzoeken, zoekmachines krijgen verzoeken tot delisting en deindexing, payment providers krijgen verzoeken om financiële transacties richting illegale aanbieders te stoppen en accesproviders krijgen verzoeken tot blokkeren van bepaalde domeinen.
Deze holistische aanpak is niet zonder succes: Johnson vermaakte het publiek met enkele voorbeelden van illegale diensten die offline werden gehaald. Maar ook Johnson noemt het piraterij-landschap 'ever-changing'.
Van horizontale fraude naar cybercrime
Albert van Beek - Landelijk coördinator bestrijding horizontale fraude bij het Openbaar Ministerie - gaf aan hoe het OM naar digitale televisiepiraterij kijkt, namelijk als een vorm van horizontale fraude. Dat is fraude die gericht is tegen burgers, bedrijven en financiële instellingen (bij verticale fraude is de overheid het slachtoffer). Soms is dat kleinschalig en lokaal van aard, maar steeds vaker gaat het om internationale fraude die bovendien steeds digitaler wordt. Uit meerdere zaken is bovendien duidelijk geworden dat TV piraterij langzaam maar zeker opschuift van horizontale fraude naar cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit met een georganiseerd karakter. Een aanzienlijke omvang van schade voor rechthebbenden, makers, producenten, omroepen en distributeurs is het gevolg.
Een aantal recente onderzoeken en strafzaken (voorbeelden hier, hier, hier en hier) geeft aan dat TV piraterij bij het OM inmiddels duidelijk op het netvlies staat.
In de opsporing wordt samengewerkt met onder meer BREIN en legale aanbieders van televisiediensten. Volgens het OM is voorlichting richting de consument een essentieel onderdeel van preventie, waarbij Van Beek nadrukkelijk ook een rol voor de ACM ziet.
Winstgevendheid leidt tot recidive
Tim Kuik van Stichting BREIN stond vervolgens stil bij de arresten van het Europees Hof, die de juridische basis vormen voor de aanpak van illegale aanbieders door BREIN: van hyperlinken naar illegale bron (GeenStijl-arrest), via verkoop van een mediaspeler met add-ons naar illegale streams (Filmspeler-arrest), naar sites met door gebruikers geüploade links naar illegale content (Pirate Bay-arrest). BREIN heeft sinds het Filmspeler-arrest meer dan 300 online (weder)verkopers van illegale IPTV aangepakt.
De meeste aanbieders stopten na de sommatie, maar sommigen bleven volharden, zoals Moviestreamer en DitisTV/Leaper. Dat leidde tot een kort geding en een bodemprocedure. Uit de procedures bleek eens te meer wat de omvang van de illegale operaties is. Bij DitisTV/Leaper is bewijs van een totaalomzet van 1 miljoen Euro en ook bij Moviestreamer gaat het om groot geld. Die winstgevendheid is volgens Kuik aanleiding voor recidive. Maar de omvang geeft ook aan dat BREIN dit niet met enkel civielrechtelijk ingrijpen de baas kan. Kuik riep daarom de Nederlandse overheid op ook strafrechtlijke middelen in te zetten. Ook sprak hij de hoop uit dat overheid en de hostingindustrie meer werk gaan maken van de aanpak van 'bad hosters', zoals dit ook voor malware en kinderporno gebeurt.
Versnippering en voorlichting
In de paneldiscussie staken de distributeurs en rechthebbenden de hand ook in eigen boezem. Andriessen (NLconnect) en Kuik (BREIN) beaamden dat de versnippering van content over uiteenlopende legale (streaming en payTV) diensten niet helpt. Daags later werd dit nog bevestigd in een Brits onderzoek. Andriessen vond dat rechthebbenden distributeurs beter in staat moeten stellen een breed en laagdrempelig aanbod te blijven doen aan de consument.
Alle sprekers waren het er over eens dat de aanpak van illegale diensten zich moet richten op illegale aanbieders en tussenpersonen als appstores, registrars, zoekmachines, payment providers, maar zeker niet op de consument. Voorlichting naar de consument is wel essentieel, te meer omdat illegale diensten van de buitenkant steeds vaker nauwelijks zijn te onderscheiden van legale diensten. Gegeven de positieve reacties zal dit de komende tijd wel worden vervolgd.
